همه چیز درباره گلاب

تاریخچه گلاب

گلاب گیری نخستین بار در ایران باستان در استان فارس انجام می شد و از طریق جاده ابریشم به نقاط دیگر جهان انتقال یافت.

در دوران صفویه ، کاشان به مرکز اصلی تولید صادرات گلاب تبدیل شد اما اسناد و شواهد تاریخی نشان می دهد که تولید گلاب

مربوط به قرن چهارم هجری قمری در شهرستان میمند فارس است که اسانس گل و گلاب را با استفاده از روش تقطیر به دست

می آوردند.

گلاب پارس میمند به مناطقی از جمله هند ، چین ، مصر و عربستان صادر می شد که به ورد جوری معرف بود. منظور از

جور همان شهرستان فیروز آباد میمند است که مهد گلاب در آنجاست.

گل سرخ یا رز یا گل محمدی گیاهی است بومی ایران که تا حدود 350 سال پیش جایی غیر از ایران نمی رویید. در زمان صفویه زمانی که ایران با دولت عثمانی همسایه بود ، این گل به همراه کلیه دستگاه های گلاب گیری از ایران به کشورهایی مانند عثمانی(ترکیه کنونی) و از آنجا به سوریه و بلغارستان برده شد وبه هند و چین نیزصادر شد.

امروز گلاب در ایران از جایگاه فرهنگی ویژه ای برخوردار است که نه تنها یک محصول نیست بلکه به نماد پاکیزگی و

طهارت نیز تبدیل شده است.

هرساله در شهر کاشان به ویژه در اردیبهشت ماه مراسم گلاب گیری برگزار می شود که خود به یک قطب گردشگری مهم

تبدیل شده است اما علاوه بر کاشان در شهر هایی مانند قمصر ، میمند ، شیراز و داراب نیز گلاب گیری انجام می شود.

می توان گفت که کاشان با تولید 15هزارتن گلاب در سال بزرگترین تولید کننده گلاب جهان شناخته می شود و میمند با تولید

12 هزارتن دومین تولید کننده بزرگ گلاب جهان است.

با وجود حفظ روش های سنتی برای گلاب گیری در حال حاضر کارگاه ها و کارخانجات صنعتی نیز به تولید گلاب با ابزارهای

مدرن تر می پردازند.

روش گلاب گیری

برای تهیه گلاب ، مقدار مشخصی از گل محمدی را درون دیگ ریخته و آن را تقطیر می کنند تا پس از مدتی گلاب به دست

آید. این فرایند شامل مراحل زیر است:

1-آماده سازی گل ها

گل ها باید تمیز و بدون هرگونه آلاینده باشند. گل های تازه و تمیز را به منظور استخراج گلاب درون دیگ تقطیر می ریزند.

بهتر است گل ها را پس از برداشت فورا به دستگاه تقطیر منتقل کنید تا بهترین نتیجه را بگیرید.

2-تقطیر

بعد از قرار گیری گل ها درون دیگ تقطیر تقریبا دو برابر بیشتر از گل ، آب اضافه کرده و حرارت دهید. جوشیدن و بخار

شدن آن باعث می شود تا مواد معطرموجود در گل ها جمع آوری شود. به دلیل اینکه آب ، با فشار و حرارت مناسب روی گل

اعمال می شود مواد موثره موجود در گل ها جدا شده و تبدیل به بخار می شوند.

3-خنک شدن بخارات حاصل شده

بخارهای حاوی مواد موثر پس از عبور از یک لوله خنک کننده ، سرد می شوند و در اثر عمل میعان به مایع تغییر شکل

می دهند. این مرحله مهم است زیرا بخار حاصل شده باید در دمای مناسبی از گل استخراج شود تا کیفیت گلاب بهتر باشد.

4-جداسازی گلاب

این مرحله نیازمند دقت و تجربه است تا گلاب تولید شده به درستی جدا شود و کیفیت بالایی داشته باشد.در این مرحله میبایست

مایع به دست آمده که حاوی گلاب است را جدا کنید و در مخازن مجزا ذخیره نمایید.

5-بسته بندی و توزیع

در نهایت گلاب به دست آمده را میتوانید طی فرآیند هایی به سیروپ ، شربت های خوراکی ، عطر و گلاب مصرفی خوراکی ،

موارد دارویی و درمانی تبدیل کنید و مایعات به دست آمده رابا استفاده از دستگاه های پرکن مایعات پمپی در ظروف پلاستیکی و

شیشه ای پر کرده و برای سهولت در جابه جایی ظروف را به وسیله شیرینگ بسته بندی و تا زمانی که به بازار پخش می شود

در انبار نگهداری کنید.

انواع گلاب

تفاوت انواع مختلف گلاب در میزان گل محمدی است که برای تولیدآن استفاده شده است.

گلاب سنگین

گلاب سنگین یا ممتاز نوعی گلاب درجه یک است که برای تقطیر آن از 30تا35 کیلوگرم گل محمدی به همراه 80لیتر آب استفاده می شود در نتیجه این فرآیند 40لیتر گلاب ممتاز به دست می آید.کیفیت این گلاب بسیار بالاست و غلظت خوبی نیز دارد، به همین دلیل میتوان از آن برای مصارف خانگی استفاده کرد. همچنین برای بهبود آرامش ، رفع بی خوابی ، تقویت قلب و اعصاب ، پوست ومو می توان از آن بهره برد.

گلاب سبک

در تهیه گلاب سبک از حدود 15تا 20 کیلوگرم گلسرخ استفاده می شود.به دلیل کاهش مقدار گلسرخ گلاب سبک قیمت نسبتا کمتری نسبت به گلاب ممتاز دارد.

گلاب دو آتیشه

اگر بعد از فرآیند گلاب گیری، مجددا به گلاب به دست آمده گل محمدی اضافه شود و فرآیند تقطیر دوباره روی آن تکرار شود، گلاب دوآتیشه به دست می آید. غلظت گلاب دو آتیشه بسیار بالاست و طعم تلخی دارد. از این نوع گلاب بیشتر برای مصارف درمانی استفاده می شود.

گلاب سه آتیشه

اگر فرآیند گلاب گیری برای بار سوم انجام شود. گلاب سه آتیشه به دست می آید که معمولا به مقدار بسیار کم تولید شده و برای مصارف خاص از جمله مصارف درمانی ، شیرینی پزی ، عطرسازی استفاده می شود.

گلاب پس آب

درصورتی که بعد از فرآیند گلاب گیری ، روی تفاله های گلاب آب بریزیم و عمل تقطیر را مجددا انجام دهیم ، گلاب رقیقی به نام پس آب تولید می شود که کیفیت و عطر کمی دارد.

کشور ایران با داشتن چندین شهر که به طور تخصصی در صنعت گلاب گیری فعالیت دارند و با تولید سالانه چندین هزار تن گلاب به بزرگترین مرکز تولید و صادرات گلاب تبدیل شده است.