کود سه 20 برای چه گلهایی مناسب است؟

کود سه بیست باید حتما با مشاور و رعایت قوانین خاصی به گل ها داده شود. رعایت نکاتی که در این مقاله گفته میشود بسیار کمک میکند تا از آسیب های جدی جلو گیری کنند.

کود NPK 20-20-20 به دلیل داشتن نسبت مساوی از نیتروژن (N)، فسفر (P) و پتاسیم (K)، به‌عنوان یک کود متعادل و همه‌منظوره شناخته می‌شود. این ترکیب برای تأمین نیازهای تغذیه‌ای بسیاری از گیاهان در مراحل مختلف رشد – از رشد رویشی تا گل‌دهی و میوه‌دهی – مناسب است.

آیا این کود برای نهال‌ها مناسب است؟

به‌طور کلی، کود 20-20-20 انتخاب خوبی برای نهال‌ها یا گل‌های جوان نیست. دلیل این مسئله، حساسیت بالای نهال‌ها و تفاوت نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها نسبت به گیاهان بالغ است. استفاده از این کود با غلظت بالا می‌تواند برای نهال‌های ظریف خطرناک باشد.

مهم‌ترین خطرات استفاده از 20-20-20 برای گلها:

1. سوختگی ریشه (استرس اسمزی):
   غلظت بالای نمک در این کود باعث جذب آب از سلول‌های ریشه به خارج می‌شود. این فرایند می‌تواند منجر به کم‌آبی سلولی، سوختگی شیمیایی و آسیب به بافت ریشه شود.
2. رشد ضعیف و کشیده‌ی ساقه (Leggy Growth):
   گل ها در مراحل اولیه، بیشتر به فسفر برای توسعه‌ی سیستم ریشه نیاز دارند. اما نسبت برابر مواد غذایی در 20-20-20 باعث تأمین نیتروژن بیش از حد می‌شود که نتیجه‌اش رشد سریع اما ضعیف و بلند ساقه است، بدون استقرار خوب ریشه‌ها.
3. تجمع اوره در محیط‌های بدون خاک:
   در بسترهای کشت فاقد خاک – که معمولاً استریل و بدون جمعیت میکروبی فعال هستند – اوره (که اغلب منبع نیتروژن در این نوع کودهاست) نمی‌تواند به راحتی به شکل قابل‌جذب برای گیاه تبدیل شود. این مسئله می‌تواند منجر به تجمع اوره و در نهایت سوختگی ریشه‌ها شود.

چه زمانی و چگونه می‌توان از کود 20-20-20 برای نهال‌های گل استفاده کرد ؟

اگر کود 20-20-20 تنها گزینه موجود باشد، می‌توان از آن استفاده کرد، اما تنها در صورتی که پروتکل‌های ایمنی زیر به شدت رعایت شوند:

• زمان‌بندی صحیح: کود را تا زمانی که نهال به خوبی تثبیت نشده و حداقل دو مجموعه (و ترجیحاً بیشتر) از “برگ‌های واقعی” (true leaves) را توسعه نداده است، استفاده نکنید. برگ‌های واقعی از لپه‌ها (cotyledons) که برگ‌های بذری اولیه هستند، متمایز هستند.
• رقیق‌سازی شدید: محلول کود باید به یک‌چهارم (1/4) غلظت توصیه شده توسط سازنده برای گیاهان بالغ یا تثبیت شده رقیق شود. این مهم‌ترین گام برای کاهش خطر سوختگی نمک است.
• انتخاب فرمولاسیون آگاهانه: در صورت امکان، فرمولاسیون 20-20-20 را انتخاب کنید که نیتروژن خود را از منابع نیترات یا آمونیوم به جای اوره تامین می‌کند، به ویژه هنگام استفاده از بستر کشت بدون خاک.
• روش استفاده: کود رقیق شده را باید با آبدهی به خاک و پایه گیاه (soil drench) استفاده کرد تا مستقیماً توسط سیستم ریشه جذب شود. مهم است که خاک قبل از کوددهی کمی مرطوب باشد.
• برنامه هفتگی و رقیق: استفاده از روش “هفتگی، رقیق” (weekly, weakly) توصیه می‌شود، به این معنی که محلول رقیق شده (1/4 قدرت) را یک بار در هفته استفاده کنید.

انواع خاص گل‌ها و نیازهای آن‌ها: نیازهای کوددهی گل‌ها بسته به نوع گیاه و مرحله رشد متفاوت است.

گل‌های مناسب برای کود 20-20-20 در ایران

پتونیا (Petunia)

پتونیا یکی از گل‌هایی است که برای گلدهی زیاد نیاز بالایی به مواد مغذی دارد. بعد از رشد سه برگ واقعی روی نهال، می‌توان هر دو هفته یک‌بار از کود مایع رقیق‌شده استفاده کرد. کود 20-20-20 در این مرحله قابل‌قبول است، اما استفاده از کود استارتر در ابتدای کار انتخاب ایمن‌تری محسوب می‌شود.

همیشه‌بهار (Marigold)

این گل‌ها نیاز کمی به تغذیه دارند و استفاده بیش‌ازحد از کود، به‌ویژه نیتروژن، ممکن است باعث رشد بیش‌ازاندازه‌ی برگ‌ها و کاهش گلدهی شود. حتی محلول رقیق‌شده‌ی 20-20-20 هم می‌تواند اثر منفی بر گلدهی آینده بگذارد.

زینیا و اطلسی (Zinnia و Impatiens)

برای این گل‌ها، تغذیه‌ی متعادل و پیوسته بهترین نتیجه را می‌دهد. حدود ۳ تا ۴ هفته پس از رشد برگ‌های واقعی، استفاده‌ی سبک از کود استارتر رقیق‌شده مفید خواهد بود. برای اطلسی، محلول رقیق‌شده با یک‌چهارم غلظت هر دو هفته یک‌بار، پس از بلند شدن گیاه تا چند سانتی‌متر، پیشنهاد می‌شود.

بنفشه (Pansy)

بنفشه‌ها شرایط تغذیه‌ای ویژه‌ای دارند؛ از جمله نیاز به محیط کشت اسیدی (pH حدود 5.4 تا 5.8) و مقادیر بالای ریزمغذی‌هایی مانند بور و آهن. این گیاهان به مقادیر زیاد نیتروژن و فسفر حساس‌اند، بنابراین کود 20-20-20 برای آن‌ها مناسب نیست و ممکن است آسیب‌زا باشد.

رز (Rosa )

رز یکی از پرطرفدارترین گل‌ها در ایران است که برای رشد پایدار و گلدهی مداوم به تغذیه‌ی متعادل نیاز دارد. کود 20-20-20 با تأمین نیتروژن، فسفر و پتاسیم به‌خوبی این نیاز را پوشش می‌دهد. در فصل رشد، استفاده‌ی هفتگی از محلول‌پاشی روی برگ یا آبیاری با نسبت ۱ به ۱۰۰۰ توصیه می‌شود.

شمعدانی (Pelargonium spp)

این گیاه هم گلدار و هم برگ‌دار است و به‌ویژه در گلدان‌ها کاربرد زیادی دارد. برای گلدهی مکرر و رشد شاخه‌های جدید، به نیتروژن و فسفر کافی نیاز دارد. کود 20-20-20 باعث افزایش عمر گل‌ها و رنگ‌پذیری بهتر گلبرگ‌ها می‌شود. افزودن پتاسیم در تابستان، به افزایش مقاومت گیاه در برابر گرما کمک می‌کند.

آنتوریوم (Anthurium )

گیاهی لوکس و آپارتمانی با نیاز بالا به رطوبت و تغذیه‌ی متعادل. استفاده‌ی ماهانه از کود 20-20-20 به رشد پایدار و گلدهی مطلوب کمک می‌کند. این گیاه به کمبود پتاسیم حساس است و این کود نیاز آن را برطرف می‌سازد.

بنفشه آفریقایی (Saintpaulia)

گیاهی کوچک و محبوب که به کود کامل با غلظت پایین نیاز دارد. محلول 0.25 گرم در لیتر از کود 20-20-20، هر دو هفته یک‌بار، رشد سالم برگ‌ها و تداوم گلدهی را تضمین می‌کند. زهکشی خوب و آبیاری منظم نیز حیاتی است، چون این گیاه به تجمع نمک در خاک حساس است.

طبق نظر سایت  زیست بان:

کود سه بیست برای انواع گل‌های آپارتمانی (مانند بنفشه آفریقایی و ارکیده)، گل‌های باغچه‌ای (مانند رز و داوودی)، گل‌های فصلی (مانند اطلسی) و گل‌های گلخانه‌ای (مانند ژربرا) مناسب است.

گل داوودی (Chrysanthemum spp)

از گل‌های پاییزی پرکاربرد در فضای باز و گلخانه‌هاست. استفاده از 20-20-20 در مراحل اولیه رشد و سپس ترکیب آن با کود فسفر بالا در زمان غنچه‌دهی باعث گل‌هایی درشت‌تر و پرشمارتر می‌شود. مصرف هفتگی توصیه می‌شود.

همیشه‌بهار باغچه‌ای (Calendula officinalis)

این گیاه مقاوم و مناسب فضاهای باز، برای گلدهی بهتر به نیتروژن و فسفر زیاد نیاز دارد. کود 20-20-20 این نیاز را تأمین کرده و با افزایش مقاومت گیاه در برابر آفات و تنش‌های محیطی، باعث دوام بیشتر گل‌ها می‌شود.

زنبق و نرگس (Iris spp. & Narcissus spp)

این گل‌های پیازی در مناطق سرد و معتدل ایران عملکرد خوبی دارند. در مراحل پیش از گلدهی، به‌ویژه در اواخر زمستان یا اوایل بهار، تغذیه با کود 20-20-20 به ذخیره مواد مغذی در پیازها کمک کرده و رشد مطلوبی را رقم می‌زند.

 تجربه یک گلخانه‌دار موفق از مصرف کود NPK سه بیست

آقای سیستانی، یکی از گلخانه‌داران باتجربه در منطقه گرگان، درباره استفاده از کود 20 20 20 برند بیوبی(BIOBE) و کود سه بیست زیگلر آلمان این‌طور تعریف می‌کند:

“من چند ساله تو کار گل و گیاه هستم، بیشترم با گل رز و داوودی کار می‌کنم. یه مدت بود گل‌هام اون طراوت و رنگ و لعاب همیشگی رو نداشتن. از وقتی از کود بیوبی ۲۰-۲۰-۲۰ استفاده کردم، واقعاً تغییر رو با چشم دیدم. کود زیگلر هم بد نبود ولی به پای بیوبی نمیرسید.

گل‌هام جون گرفتن، برگ‌ها براق شدن و گل‌ها هم زیادتر و درشت‌تر شدن. هفته‌ای یه بار با آب ترکیبش می‌کنم، هم واسه گلدون‌ها و هم زمین گلخونه. واقعاً راضی‌ام، به بقیه هم توصیه‌ش کردم.”

این تجربه واقعی نشان می‌دهد که اگر کود مناسب با شرایط اقلیمی و نوع گیاه انتخاب شود، تأثیر قابل‌توجهی در کیفیت رشد و گلدهی خواهد داشت.

نکات تکمیلی برای استفاده بهینه

• بهترین زمان محلول‌پاشی صبح زود یا عصر است تا برگ‌ها دچار سوختگی نشوند.
• کوددهی در خاک‌هایی با زهکشی خوب و pH بین 6 تا 7 مؤثرتر است.
• از مخلوط کردن کود با آب شهری حاوی کلر خودداری شود؛ استفاده از آب تصفیه‌شده توصیه می‌شود.
• برنامه غذایی نمونه برای گل رز:
  • هفته اول: کود 20-20-20 به مقدار 1 گرم در لیتر
  • هفته دوم: آبیاری معمولی بدون کود
  • هفته سوم: کود با پتاسیم بالا (13-40-13)
  • هفته چهارم: تکرار 20-20-20
• برای گلدان‌های کوچک، هر 10 تا 15 روز یک‌بار کوددهی کافی است؛ درحالی‌که گیاهان فضای باز ممکن است به‌صورت هفتگی به تغذیه نیاز داشته باشند.

جمع‌بندی نهایی

کود 20-20-20 به‌دلیل ترکیب متعادل خود، یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای نگهداری عمومی گل‌های زینتی در شرایط اقلیمی ایران است. این کود به‌ویژه برای گل‌هایی که همزمان نیاز به رشد رویشی و ریشه‌ای دارند مانند رز، شمعدانی، داوودی و بنفشه آفریقایی، انتخابی ایده‌آل محسوب می‌شود. با این حال، استفاده بی‌رویه یا نامتناسب از آن ممکن است در برخی گل‌ها مانند ارکیده یا کاکتوس نتیجه معکوس بدهد. پیشنهاد می‌شود کشاورزان و علاقمندان به گل‌کاری، با در نظر گرفتن نیازهای خاص هر گیاه، نوع و زمان کوددهی را تنظیم کرده و از مشورت با کارشناسان کشاورزی بهره ببرند.

استفاده هوشمندانه از کود 20-20-20 نه تنها به افزایش زیبایی بصری باغ و گلدان کمک می‌کند، بلکه موجب افزایش دوام گل‌ها، مقاومت در برابر بیماری‌ها و رشد متعادل ریشه و ساقه خواهد شد.