خوب است بدانید که عارضه آمبولی مغزی وضعیتی می باشد که در آن یک لخته خونی یا چربی وارد جریان خون شده و راه انتقال خود در رگ ها را می بندد. این وضعیت باعث می شود تا به بافت‌های گوناگون بدن نظیر مغز آسیب وارد شده و باعث ایجاد معضلات و خطرات بسیاری در بدن شود. در صورتی که بسته شدن رگ ها و شریان های مغزی صورت بگیرد، آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی اتفاق می افتد. آمبولی مغزی، متداول ترین شیوه سکته آمبولی، هنگامی اتفاق می افتد که لخته خون در یک بخش از بدن ایجاد شود و پس از آن به وسیله خون راهی مغز شود. این وضعیت یک اورژانس جدی پزشکی می باشد که می بایست تا درمان فوری برای آن صورت بگیرد. در این مطلب از سایت هشتیا می خواهیم تا کاملا درباره سکته آمبولی و عوارض ناشی از آن صحبت کنیم.
درباره آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
آمبولی مغزی بسته شدن یک سرخرگ داخل مغز یا در شریانی می باشد که نقش انتقال خود به مغز را انجام می دهد. بسته شدن شریان ها به علت لخته شدن خون، جمع شدن ذرات یا توده های چربی یا حفره هوا در درون یک سرخرگ می باشد. آمبولی مغزی موجب ایجاد سکته آمبولیک مغزی خواهد شد. اگر این مورد درمان نشود، سکته آمبولیک باعث صدمه مغزی، ناتوانی و حتی مرگ خواهد شد.
بسته شدن شریان ها زمانی اتفاق می افتد که یک لخته خون از جای دیگر بدن به وسیله جریان خون جابه جا شود و در سرخرگی در درون مغز، یا رگی که به مغز می رسد، قرار بگیرد. زمانی که یک سرخرگ بسته شود، سلول‌های مغز اکسیژن لازم جهت فعالیت درست را نمی گیرند. همین امر موجب از بین رفتن سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه خواهد شد.
آمبولی مغزی از جمله مدل های سکته مغزی ایسکمیک می باشد که در آن جریان خون به مغز بسته خواهد شد. سکته‌های مغزی ایسکمیک مقدار ۸۷ درصد تمام سکته‌ها را شامل می شوند.
نشانه های آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
علائم سکته آمبولی مغزی برای مردان و زنان همانند یکدیگر می باشد ولی بر أساس مکان بسته شدن مغز، ممکن است که متفاوت باشد. از سوی دیگر نشانه های آمبولی در سکته مغزی خاص نمی باشند و در هر شخص علائم گوناگونی را خواهید دید. متداول ترین نشانه های سکته مغزی به وجود امده از آمبولی را در ادامه بیان خواهیم کرد:
- یک سمت صورت دچار افتادگی می شود که به خاطر صدمه رسیدن به عروق مغزی می باشد.
- در بازوها ضعف یا بی‌حسی ایجاد خواهد شد.
- صحبت کردن یا درک گفتار ایجاد شده و لکنت زبان هم اتفاق می افتد.
دیگر نشانه های آمبولی مغزی در ادامه لیست شده اند:
- در صورت، بازو یا پا، خصوصا در یک سمت بدن بی حسی و ضعف ایجاد می شود.
- ضعف عمومی در بدن ایجاد می شود.
- باعث ایجاد خستگی خواهد شد.
- موجب ایجاد سرگیجه می شود.
- تعادل بدن از بین می رود.
- مشکل در راه رفتن ایجاد می شود.
- بینایی یک یا هر دو چشم از بین می رود.
- باعث ایجاد سردرد زیاد خواهد شد.
- حالت تهوع یا استفراغ در فرد ایجاد می شود.
- باعث ایجاد گیجی، سردرگمی، یا مشکلات حافظه خواهد شد.
دلیل ایجاد آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
آمبولی مغزی از دلایل سکته مغزی می باشد. سکته آمبولیک هنگامی رخ می دهد که لخته خونی که در مکان دیگری از بدن شکل بگیرد، شل شود و به وسیله جریان خون به مغز برود. زمانی که لخته در یک سرخرگ باشد و جریان خون را ببندد، موجب سکته خواهد شد.
لخته های خونی که باعث ایجاد سکته آمبولیک می‌شوند قادر می باشند تا در هر جایی از بدن شکل بگیرند. آن ها اصولا از قلب یا رگ های بالای قفسه سینه و گردن می‌آیند. بعد از آزاد شدن، لخته به وسیله جریان خون به مغز خواهد رفت. هنگامی که به یک رگ خونی وارد شود که خیلی کوچک باشد و نتواند از ان رد شود، لخته در جای خود اسیر می شود. این حالت باعث انیداد جریان خون به مغز خواهد شد.
این بسته شدن شریان ها آمبولی مغزی نامیده می شود. آن ها قادر می باشند تا از حباب‌های هوا، گلبول‌های چربی یا پلاک دیواره سرخرگ ایجاد شوند. آمبولی به علاوه از ضربان قلب غیرطبیعی هم اتفاق می افتد. این حالت را فیبریلاسیون دهلیزی می گویند. هنگامی که قلب به صورت درستی نمی‌تپد، موجب جمع شدن خون و لخته شدن آن خواهد شد. همچنین هرگونه بیماری قلبی، جراحی قلب و موارد دیگر هم از علت های بروز آمبولی در سکته مغزی می باشند.
همچنین آمبولی مغزی به خاطر حباب‌های هوا یا گازهای دیگری که به جریان خون وارد می شوند هم رخ می دهد. گذاشتن کاتتر، ایجاد یک صدمه نافذ، غواصی کردن و زایمان موجب ایجاد آمبولی مغزی با حباب‌های هوا خواهند شد. مثلا مایع آمنیوتیک و دیگر مواد جنینی قادر می باشند در جریان زایمان به جریان خون مادر رفته و باعث انسداد مغزی شوند.
فاکتورهای خطرناک در آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
فاکتورهای خطرناک قابل کنترل برای سکته مغزی ایسکمیک یا آمبولی مغزی در ادامه بیان شده اند:
- فشارخون زیاد بدن
- کلسترول زیاد بدن
- سیگار کشیدن فرد
- چاقی فرد
- تحرک نداشتن فرد
- استعمال مواد مخدر
بعضی از فاکتورهای خطرناک قابل کنترل نمی باشند. مثلا مردم آفریقایی آمریکایی اصولا همواره ریسک سکته مغزی در آن ها در مقایسه با دیگر نژادها بیشتر می باشد. مردان در مقایسه با زنان بیشتر در معرض این خطر می باشند، ولی باید بگوییم زنان بیشتر ممکن است در اثر سکته فوت کنند.
آن هایی که تجربه سکته مغزی در خانواده خود را دارند یا پیش از این نیز سکته مغزی کوچکی داشته اند بیشتر ممکن است در معرض این خطر باشند. سکته کوچک یک حمله ایسکمیک گذرا یا TIA هم نامیده می شود. دیگر فاکتورهای خطر غیرقابل‌کنترل برای آمبولی مغزی در ادامه لیست شده اند:
- افراد با سن بیشتر از ۴۰ سال بیشتر در معرض سکته مغزی می باشند.
- زایمان احتمال سکته مغزی را بیشتر می کند.
- بیماری‌های خودایمنی نظیر دیابت یا لوپوس احتمال سکته مغزی را بیشتر می کند.
- بیماری قلبی احتمال سکته مغزی را بیشتر می کند.
- نقص ساختار قلب احتمال سکته مغزی را بیشتر می کند.
شیوه های شناسایی بروز آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
متخصص احتمالا شیوه های گوناگونی جهت شناسایی و تایید قطعی آمبولی مغزی به کار می برد. نخستین گام جهت شناسایی آمبولی در سکته مغزی در ادامه لیست شده اند:
- چک کردن نبض جهت شناسایی ضربان نامنظم قلب در فرد
- اندازه گرفتن فشارخون در فرد
- آزمایش خون برای فاکتورهای انعقادی جهت تشخیص ایجاد لخته خون
پس از آن فرد جهت کمک به مشخص کردن محل، دلیل و شدت آمبولی به اسکن مغزی احتیاج دارد. متخصص احتمالا یکی از اسکن‌های زیر را روی فرد انجام خواهد داد:
- اسکن توموگرافی کامپیوتر یا CT SCAN: این اسکن گروهی از تصاویر اشعه ایکس را جهت ایجاد یک تصویر سه‌بعدی از مغز می گیرد.
- اسکن تصویربرداری تشدید مغناطیس یا MRI: این اسکن از طریق یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی جهت گرفتن تصویر با دقتی از بافت‌های گوناگون مغز این کار را انجام می دهد.
- آنژیوگرافی مغزی: یک شیوه تصویربرداری تهاجمی که از طریق تزریق ماده حاجب به درون رگ های خونی و ثبت تصاویر رادیوگرافی، عروق مغزی را ارزیابی خواهد کرد. آنژوگرافی انسدادها یا تنگی‌های عروقی را مشخص خواهد کرد.
- اکوکاردیوگرافی: یک شیوه غیرتهاجمی که با کمک امواج صوتی جهت تصویربرداری از قلب فعالیت می‌کند. این شیوه قادر است تا منابع احتمالی لخته‌های خونی در قلب که احتمالا به مغز رفته اتد را تشخیص دهد.
- سونوگرافی کاروتید: یک شیوه غیرتهاجمی دیگر که با کمک امواج صوتی رگ های کاروتید را ارزیابی می کند. این آزمایش بسته شدن یا جمع شدن پلاک در رگ هایی که خون را به مغز می فرستند، تشخیص می دهد.
شیوه های درمان آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
از بین درمان های آمبولی مغز می توان به استفاده از دارو، جراحی یا هر دو اشاره کرد. شیوه درمانی در هر شخص به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد که در ادامه بیان خواهیم کرد:
- زمانی که پس از بروز نخستین نشانه های آمبولی مغزی سپری می شود.
- جای ایجاد آمبولی در بدن
- دلیل ایجاد آمبولی در بدن
گاهی اوقات جراح احتمالا شیوه ای به نام ترومبکتومی مکانیکی را انجام خواهد داد. این شیوه جراحی گذاشتن کاتتر در رگ ها، بیشتر در کشاله ران صورت می گیرد. پس از آن جراح یک دستگاه کوچک جهت برداشتن لخته از طریق کاتتر را تا لخته با مکش استفاده می کند.
ترومبکتومی مکانیکی تنها برای حدود یک نفر از هر ده نفری که سکته مغزی کرده اند، انجام می شود. اصولا متخصص نخست دیگر گزینه‌های درمانی را ارزیابی می‌کند و اگر نیاز بود، جراحی را به عنوان آخرین گزینه انجام خواهد داد.
جهت موفقیت در این شیوه درمانی، فرد می بایست قبل از ۶ ساعت بعد از آغاز نشانه ها، این جراحی را انجام دهد. در کنار این درمان‌ها فردی که در حال بهبودی از سکته آمبولی می باشد احتمالا به درمان‌های کامل کننده نظیر فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی نیز احتیاج است.
شیوه درمان دارویی برای آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
متخصص احتمالا یک یا چند دارو را جهت درمان آمبولی در سکته مغزی به شما اختصاص می دهد:
- داروی ترومبولیتیک جهت برطرف کردن لخته‌های خون قابل استفاده در طول ۳ ساعت بعد از آغاز نشانه ها
- آسپرین یا داروهای ضد پلاکتی جهت پیشگیری از ایجاد نشدن لخته‌های بیشتر در فرد
- داروهای ضدانعقاد تغییردهنده شیمی خون جهت جلوگیری از ایجاد لخته خون در فرد
- داروهای فشارخون جهت ثابت شدن فشارخون در فرد
- استاتین‌ها جهت کم کردن کلسترول خون در فرد
- داروهای فعال‌کننده پلاسمینوژن بافتی در فرد
شیوه درمان خانگی آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
درمان‌های خانگی جهت آمبولی مغزی اصولا با هدف مراقبت عصبی در مقابل صدمات اکسیداتیو پس از سکته پیشنهاد می‌شوند. ترکیباتی نظیر دانه کتان، فلفل و زردچوبه شامل ترکیباتی می باشند که قادر می باشند از یک سو باعث نابودی لخته‌های خونی شوند و از سوی دیگر هم صدمات اکسیداتیو را کم تر می کنند.
زیاد شدن مصرف منابع طبیعی دارای ویتامین C نظیر آب‌پرتقال یا زیاد شدن مصرف مواد ضدالتهابی نظیر زنجبیل نیز جهت درمان خانگی آمبولی سکته مناسب می باشند. ورزش کردن، کم کردن وزن و برنامه غذایی سالم موجب بهتر شدن بیماری و کم شدن عوارض خواهد شد.
شیوه درمان با طب سنتی برای آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
در طب سنتی چندین عامل اصلی علت ایجاد آمبولی در سکته مغزی می باشند که از میان آن ها می توان زیاد شدن چربی خون و بی‌تحرکی و سردی بدن اشاره کرد. بنابراین برخی درمان‌ها در طب سنتی جهت آمبولی مغزی پیشنهاد می‌شود.
استفاده از ویتامین‌هایی نظیر ویتامین E و C، خوردن کلسیم و کم شدن چربی خون از موارد پیشنهاد شده در طب سنتی جهت درمان آمبولی سکته می باشد. از میان این درمان ها می توان به پیاز خام، آب اسفناج و چای زنجبیل اشاره کرد که در طب سنتی برای این نوع بیماران پیشنهاد می شود.
سیر از جمله دیگر موادی می باشد که در طب سنتی جهت درمان گرفتگی ها و لخته های مغزی به کار می رود. خوردن سیر پخته یا خام باعث درمان انسداد رگ‌های مغزی خواهد شد. سیر همچون یک ماده غذایی ضدانعقاد اثرگذار می باشد چراکه مانع از لخته شدن خون خواهد شد.
عصاره چریش از جمله دیگر درمان‌هایی می باشد که به شکل سنتی جهت نابود کردن لخته‌ها و بسته شدن رگ‌های خونی در هر جای بدن نظیر مغز به کار برده می شود. شما قادر می باشید تا این ماده را به صورت جوشانده یا دم‌نوش استفاده کنید. در پایان نیز درمان دیگر برای این بیماری طب سوزنی می باشد که می بایست به وسیله یک پزشک طب سوزنی صورت بگیرد.
عوارض آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
سکته مغزی اثر طولانی مدتی بر سلامت بیماران دارد. عوارض ایجاد شده در هر فرد بر اساس شدت سکته آمبولی و قسمتی از مغز که درگیر شده، می باشد. عوارض رایج دیگر در ادامه بیان شده اند:
- ایجاد ادم مغزی یا تورم مغز در بیمار
- بروز ذات‌الریه در بیمار
- ایجاد عفونت دستگاه ادراری یا UTI در بیمار
- بروز تشنج در فرد
- ایجاد افسردگی در بیمار
- بروز زخم بستر در فرد
- انقباض اندام، یا عضلات کوتاه شده به خاطر کم بودن حرکت در قسمت صدمه دیده در بیمار
- بروز درد شانه در بیمار
- ایجاد ترومبوز ورید عمقی یا DVT، بروز لخته خون در عمق بدن بیمار نظیر پاها
به علاوه سکته مغزی احتمالا باعث ایجاد:
- بروز آفازی یا مشکل در صحبت کردن و درک گفتار در بیمار
- بروز همی پارزی یا مشکل در حرکت یک سمت بدن بیمار
- بروز نقص نیمه حسی یا مشکل در تجربه احساس در یک سمت بدن در بیمار
شیوه های جلوگیری از آمبولی مغزی یا سکته آمبولیک مغزی
طبق تحقیقات انجمن سکته مغزی آمریکا، می توان مانع از بروز حدود ۸۰ درصد سکته ها در افراد شد. معاینه های پزشکی مرتب خصوصا برای آن هایی که بیماری های دیگری دارند که ممکن است ریسک سکته مغزی در آنها بیشتر شود، اهمیت دارد. برای نمونه آن هایی که کلسترول خون زیادی دارند، بیماران دیابتی، بیماران قلبی و بیماران خود ایمنی می بایست همیشه از این لحاظ بررسی و چک شوند.
همچنین یک برنامه زندگی سالم به میزان چشم گیری مانع از ایجاد آمبولی در سکته مغزی خواهد شد. وجود یک برنامه غذایی متعادل که غنی از میوه‌ها و سبزیجات می باشد و وزن استاندارد هم در افراد از اهمیت بالایی برخوردار است.
جمع بندی
همانگونه که گفتیم آمبولی مغزی یعنی بسته شدن یک سرخرگ داخل مغز یا در رگی که خون اکسیژن‌دار را به مغز می فرستد. این بسته شدن شریان، مانع از جریان خون را به مغز شده و بنابراین موجب از بین رفتن سریع سلول‌های مغز خواهد شد. آمبولی‌های مغزی قادر می باشند تا به صورت آنی اتفاق بیفتند و باید سریعا تحت درمان قرار بگیرند تا صدمات مغزی ایجاد نشود.
مناسب ترین شیوه جهت جلوگیری از آمبولی در سکته مغزی انجام دادن معاینه های پزشکی مرتب و داشتن یک برنامه زندگی سالم می باشد. برای انجام این کار باید یک برنامه غذایی متعادل سالم و ورزش مرتب جهت حفظ وزن خود داشته باشید. افراد باید همواره به پزشک رفته و چکاپ‌های لازم را انجام دهند تا با مشکل جدی روبرو نشوند.
