کشور ایران به علت شرایط جغرافیایی خود به شدت زلزله خیز بوده و در هر سال زلزه هایی با شدت های گوناگون در آن اتفاق می افتد. با وجود زلزله خیز بودن کشور، هیچ گونه کاری جهت پیشگیری از صدمات ناشی از زمین لرزه‌های بزرگ در ایران انجام نشده و بیشتر مردم در منازل غیراستانداردی که در خیابان‌ها و کوچه‌ی نامناسب وجود دارند، زندگی می‌کنند.
ما قرار است تا در این مقاله از سایت هشتیا درباره ساختمان هایی که بیشترین احتمال آسیب را در زمان زلزله دارند، صحبت کنیم.
ساختمان‌های بنایی ساخته شده با مصالح بی کیفیت
از جمله ساختمان هایی که در برابر زلزله مقاومتی ندارند، ساختمان های بنایی می باشند. عملکرد این ساختمان‌ها در مقابل زلزله بسته به ویژگی های هندسی و سازه مقاوم آن‌ها در برابر بارهای جانبی می باشد. در این گونه ساختمان‌ها به علت شکل پذیری اندکی که دارند، شتاب ایجاد شده بیشتر از شدت زلزله می باشد.
دلیل عملکرد ضعیف ساختمان‌های بنایی در مقابل زلزله، ترد بودن مصالح و وزن بسیار سازه می باشد که باعث جذب انرژی بیشتری خواهد شد. هنگام زمین لرزه نیروهای اینرسی بر اساس وزن ساختمان بر آن وارد می‌شود، که این نیروها براساس حرکات رفت و برگشتی زلزله هر لحظه تغییر کرده و موجب ایجاد ارتعاشات پیچیده‌ای خواهند شد. هنگامی که دیوارها اتصال خوبی با هم نداشته باشند، ترک‌هایی در گوشه‌های دیوار یا نزدیک انتهای دیوار شکل می گیرند. چراکه دیوارها استحکام کششی موردنیاز جهت مقابله با نیروهای ایجاد شده از زلزله را ندارند. در استحکام ساختمان‌های بنایی در برابر زلزله عوامل زیر اثرگذار خواهند بود:
- مرغوبیت مصالح و اجرا و پیاده سازی
- ظاهر و سیستم سازه
- دیوارهای ساختمان
- سیستم سقف
- انسجام بخش های ساختمان
- قسمت های غیرسازه ای
- سیستم کلاف
- خاک محل
ساختمان‌های بلند و برج‌ها
باید بدانید که ساختمان‌های بلند و برج‌ها، زیرمجموعه‌ای از ساختمان‌های بتنی محسوب می شوند. در حقیقت ساختمان‌های بتنی از جمله مستحکم ترین ساختمان‌ها در مقابل زلزله می باشند ولی به علت داشتن طبقات بسیار و ارتفاع بلند ساختمان این ایمنی کمتر خواهد شد. ساکنین طبقات بالای برج‌ها و ساختمان‌ها، با آمدن زلزله و خرابی ساختمان بیشتر آسیب می بینند چراکه امکان خارج شدن از ساختمان برای آن‌ها سخت می باشد.
ساختمان‌های موجود بر روی تپه یا سطح شیب دار
طراحی و ساخت ساختمان بر روی تپه و یا سطح شیب دار، احتیاج به تخصص و مهارت بسیاری دارد. در ایران هم اصولا به این موارد توجه خاصی نمی شود. در زمان وقوع زلزله تخریب این ساختمان ها حتمی می باشد. این نوه ساختمان ها در شمال کشور بیشتر می باشند. این زمین‌ها پوشش گیاهی ندارند و همچنین در معرض فرسایش خاک می باشند. این موضوع موجب شده در هنگام وقوع زلزله، صدمات بیشتری به آنان وارد شود.
فونداسیون اصولی می تواند اینگونه ساختمان ها را در برابر زلزله مقاوم کند. در حقیقت جهت پیاده سازی فونداسیون بر روی زمین شیب دار می بایست که پی به شکل یکدست و افقی پیاده سازی شود. ولی در بیشتر موارد به علت ناهموار بودن سطح زمین قابلیت پی ریزی و پی کنی در زمین‌های شیب دار به شکل یکدست وجود ندارد که لازم است در این مواقع جهت ایجاد سطح صاف، زمین را خاکبرداری نمایند. این راه حل ساده وقتی امکان پذیر می شود که طول پی زیاد نباشد وگرنه به علت این که حجم خاکبرداری خیلی پر هزینه می‌شود م بایست از شیوه پی پله‌ای استفاده کرد. در پیاده سازی پی پله‌ای نیاز است تا در مسافت‌های خاص ارتفاع پی بالا برده شود که دارای شرایط خاصی می باشد.
اصولا ساختمان‌هایی که در این نواحی ساخته می‌شوند دور از شهر بوده و در زمان زلزله کمک به آن ها سخت تر می باشد.
ساختمان‌هایی با بتن آرماتوربندی نشده
آرماتوربندی از جمله عملیات های بسیار حساس در ساختمان سازی می باشد که در طول آن متخصص می بایست میلگردها که همان آرماتورهای گرم نوردیده می باشند را بر اساس نقشه، با چیدمان و سایزهای معین در کنار هم قرار داده و اصولا به وسیله سیم آرماتوربندی به هم وصل می‌کند.
در حقیقت تحمل بارهای برشی و کششی در بخش های بتن مسلح برعهده شبکه آرماتور میباشد و همین موضوع بیانگر مهم بودن این عملیات میباشد. با انجام ندادن این کار، اسکلت ساختمان تحت تاثیر بارهای جانبی قرار گرفته و خراب می شود.
در حقیقت می‌توان گفت آرماتوربندی علت اصلی حفظ شکل هندسی قسمت های سازه‌ای ساختمان می باشد و چنانچه به آن توجه نشود ممکن است کل سازه حتی در صورت رخ ندادن زلزله هم تخریب شود. در صورت وقوع زلزله تخریب حتمی در این ساختمان ها اتفاق خواهد افتاد.
ساختمان‌های چوبی
زلزله سال 1369 در شهر گیلان نشان داد که بیشتر خانه‌های چوبی به صورت کامل خراب خواهند شد و تنها تعداد کمی که دارای ستون و پی مناسب می باشند، صدمات کمتری خواهند دید. این موضوع که وزن کم ساختمان‌های چوبی، اثر زلزله را در آن‌ها کمتر می کند درست می باشد. ولی اگر ستون و پی مناسب استفاده نشود، ساختمان کلا تخریب شده و راهی جهت خارج شدن افراد باقی نخواهد ماند.
نحوه جبران صدمات به وجود آمده از زلزله
ما با وجود اینکه می دانیم ساختمانی که در آن زندگی می کنیم مقاومتی در مقابل زلزله ندارد ولی کاری از دستمان برنمی آید. در این مواقع تنها راه نجات از صدمان زلزله، خرید بیمه زلزله می باشد. ده شهر بزرگ ایران بر روی گسل‌های بزرگ و خطرناک می باشند که شهر پرجمعیت تهران یکی از آن ها می باشد.
بیمه زلزله از جمله پوشش‌های فرعی بیمه آتش‌سوزی می باشد. یعنی بیمه جدایی به نام بیمه زلزله وجود ندارد. بیمه‌گزاران با خرید بیمه آتش‌سوزی قادر می باشند پوشش زلزله را هم انتخاب کنند و از فواید آن برخوردار شوند. این بیمه صدمات مالی به وجود آمده از زلزله و آتش‌سوزی را تحت پوشش قرار خواهد داد. البته صدمات جانی تحت پوشش بیمه زلزله و آتش‌سوزی نمی باشند. با درنظر گرفتن زلزله‌خیز بودن کشور، خرید بیمه آتش‌سوزی با پوشش زلزله کاری هوشمندانه و مهم می باشد.
